Kanun Koyucu Covid-19 isimli yeni tür koronavirüs nedeni ile birçok alanda önlemler almaya ve düzenlemeler yapmaya devam etmektedir. 7244 Sayılı Kanun olan Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da en son yayınlanan ve bu düzenlemeleri içeren yeni bir Kanundur.
Bu Kanunun özellikle 2., 7., 8. Ve 9. Maddesi işçi-işveren ilişkilerine ilişkin önemli bir çok hüküm içermektedir. Bu Kanun’un işçi-işveren ilişkilerine etkilerine ilişkin sıkça sorulan soruların yanıtlarını aşağıdaki yazımızda bulabilirsiniz.
Önemli Bilgilendirme: Aşağıda yer alan sorulara verilen cevaplarda 7244 Sayılı Kanun uyarınca fesih yasağı ve işveren tarafından ücretsiz izne çıkarılma tarihi 17.04.2020’de başlamış ve 17.07.2020’de sona erecektir. Ancak bu sona erme süresi Cumhurbaşkanı tarafından uzatılması durumunda tüm cevapların uzatılan tarihe göre yeniden yorumlanması ve anlaşılması gerekmektedir.
1-) 17 Nisan 2020'den önce ücretsiz izne ayrılanlar da Ücret Nakit Desteğinden yararlanabilecek mi?
- Evet, yararlanabilecektir.
2-) Kısa Çalışma Ücretinden yararlananlar Ücret Nakit Desteğinden de yararlanabilirler mi?
- Hayır, yararlanamazlar.
3-) Kısa Çalışma Ödeneğine yapılan başvuru sonrasında gerekli şartların taşınmadığı anlaşılırsa Ücret Nakit Desteğine başvurulabilir mi?
- 17 Nisan 2020 tarih ve 7244 sayılı yasa ile kısa çalışma başvurusu sonrasında uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecektir. Daha sonra yapılan araştırma sonucu işverenin kısa çalışma ödeneğine başvuru şartlarını taşımadığı tespit edilirse ödenen kısa çalışma ücretleri yasal faizi ile birlikte işverenden iade alınacaktır. Bu araştırma süresinin 7244 Sayılı Kanunda belirtilen Ücret Nakit Desteği süresi olan 17.04.2020-17.07.2020 tarihleri arasında sonuçlanması halinde işverenin Ücret Nakit Desteğine başvurması mümkün olacaktır. An itibariyle Ücret Nakit Desteğine şimdilik yalnızca 17.04.2020-17.07.2020 tarihleri arasında başvuru yapılabilecektir.
4-) Ücret Nakit Desteği’ne başvurmak için öncesinde Kısa Çalışma Ödeneğine başvuru gerekir mi?
- Hayır, böyle bir şart bulunmamaktadır.
5-) Belirli Süreli İş Sözleşmelerinin sözleşme sonu süresinin 15 Mart 2020 ile 17 Nisan 2020 arasına denk gelmesi durumunda ücret nakit desteğine hak kazanılır mı?
- Evet, hak kazanılır.
6-) 7244 Sayılı Kanunla getirilen 3 aylık fesih yasağı işçi bakımından da geçerli midir?
- İşçi, 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 tarihleri arasında haklı bir nedenle iş akdini feshedebilir. Örneğin işveren tarafından işçinin fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi gibi haklı bir neden oluşmuşsa işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Ancak işveren tarafından işçinin ücretsiz izne çıkarılması 7244 Sayılı Kanun uyarınca işçi bakımından haklı neden oluşturmayacaktır.
7-) Ücret Nakit Desteği’ne kim tarafından başvuru yapılacaktır?
- 7244 Sayılı Kanun’da bu konuya ilişkin açıkça bir hüküm bulunmamakla birlikte 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Geçici 24 Üncü Maddesi Kapsamında Yapılacak Nakdi Ücret Desteği Uygulamasına İlişkin Usul Ve Esaslar’ın “Başvuru Esasları” başlıklı 5. Maddesi uyarınca;
a-) Nakdi ücret desteğinden yararlanılabilmesi için ücretsiz izne ayrılan işçilere ilişkin aylık bildirimler, “https://uyg.sgk.gov.tr/IsverenSistemi” internet adresinden ücretsiz iznin verildiği ayı takip eden ayın 3’üne kadar işverenlerce yapılır.
b-) İşsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçiler bakımından ise;
- 15/03/2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusuna rağmen bu ödeneğe hak kazanamayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri ayrıca başvuru yapmalarına gerek bulunmaksızın İŞKUR tarafından re’sen gerçekleştirilir.
- 15/03/2020 tarihinden sonra 4447 sayılı Kanunu’n 51 inci maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ancak işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmayan işsizlerin nakdi ücret desteği ödemeleri, “https://esube.iskur.gov.tr/” internet adresinden veya e-Devletten işsizlik ödeneği başvurusunda bulunmaları üzerine İŞKUR tarafından gerçekleştirilir.
8-) Ücret Nakit Desteği alan işçi bu sürede Genel Sağlık Sigortası’ndan yararlanabilir mi?
- Evet, bu süre içerisinde Genel Sağlık Sigortası’na ilişkin primlerin fondan ödeneceği belirtilmiştir.
9-) Kısa Çalışma Ödeneğinin Kurum tarafından geri alınması durumunda geri ödeme işçi tarafından mı yoksa işveren tarafından mı gerçekleştirilecektir?
- Kısa Çalışma Ödeneği 7244 Sayılı Kanun ile artık doğrudan yapılmaktadır. Daha sonra yapılan araştırmada Kurum’a eksik veya hatalı bilgi verildiği tespit edilmesi durumunda Kurum yaptığı ödemeleri işverenden yasal faizi ile birlikte talep eder.
- Kısa Çalışma Ödemesi doğrudan işçiye yapıldığından esasen bu durum işçi bakımından sebepsiz zenginleşme gibi görülmektedir. Ancak kanun koyucu İŞKUR’u işçi ile muhatap etmemek için bu geri ödemenin işveren tarafından yapılacağını açıkça belirtmiştir.
10-) Peki işveren tarafından İŞKUR’a yapılan bu ödeme işçiden geri alınabilir mi (rücu edilebilir mi)?
- Bu durumda iki ihtimal söz konusu olacaktır. Eksik veya hatalı bilgi işverenden kaynaklı olması durumunda rücu mümkün görülmemektedir. Çünkü işçi bu durumda iyi niyetli sebepsiz zenginleşendir. Eksik veya hatalı bilgi işçiden kaynaklı olması durumunda ise işverenin işçiye rücu etmesi sınırlı da olsa mümkün görülmektedir. İşbu duruma ilişkin şu an için mevzuatta herhangi bir hüküm bulunmadığından bu bilgi yalnızca baskın görüşün bilgisidir.
11-) İşveren şartları oluşmuş olmasına rağmen Kısa Çalışma Ödeneği’ne başvurmayıp Ücret Nakit Desteği’ne başvuru yapmış ise bu durum işçiye haklı nedenle fesih hakkı sağlar mı?
- Öncelikle yapılan bu kanuni düzenlemeler sonucunda Kısa Çalışma Ödeneği’nin Ücret Nakit Desteği’nden daha yüksek bir meblağa denk geldiği görülmektedir. Bu durumda Kısa Çalışma Ödeneği yerine Ücret Nakit Desteği’ne başvurulması işçiye ekonomik hak kaybına neden olmaktadır. Bu sebeple de işçinin haklı feshi sorusu gündeme gelmiştir. Ancak bugün için hakim görüş bu durumun haklı nedenle fesih hakkı vermeyeceği yönündedir. Daha önce de belirttiğimiz üzere mevzuatta ve yargı kararlarında bu durumlara ilişkin herhangi bir ifade bulunmadığından bugün için yalnızca görüş öne sürebilmekteyiz.
12-) 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’na 7244 Sayılı Kanun ile getirilen Geçici 10. Madde yalnızca 4857 Sayılı İş Kanunu’na tabi işçileri mi kapsar?
- Hayır, kanunda “Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi…” diye belirttiği için İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’ndaki her türlü çalışan için geçerli olacaktır.
13-) Belirli süreli bir iş sözleşmesinin sözleşme bitim tarihi 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 tarihleri arasına denk gelmesi durumunda fesih yasağı gündeme gelir mi?
- Hayır, fesih yasağı ihlali değildir. 7244 Sayılı Kanun’da fesih yasağı olması için feshin işveren tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Burada işveren feshi değil sözleşmesinin kendiliğinden sona ermesi gerçekleşmiştir.
14-) 5580 Sayılı Kanuna tabi öğretmenlerin iş sözleşmeleri bu dönemde (17.04.2020-17.07.2020) askıya alınabilir mi?
Evet, alınabilir. Bu askı sürecinde sözleşmenin süresinin durduğu kabul edilir. Böylece 17.07.2020 tarihinden itibaren sözleşme süresi devam edecektir.
15-) 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 tarihleri arasında işveren ihbar öneli ile fesih yapabilir mi?
- İhbar öneli sonu 17 Temmuz 2020 tarihinden sonraya denk gelmesi durumunda herhangi bir sorun gözükmemektedir.
- Ancak ihbar öneli sonu 17 Temmuz 2020 tarihinden önceye denk gelmesi durumunda 2 görüş bulunmaktadır. Bunlardan ilki feshin gerçekleşeceği ancak hukuki sonucunun 17 Temmuz 2020’den sonra meydana geleceğidir. İkinci ve baskın görüş ise bu 3 aylık sürede ihbar önelinin hiç işlemeyeceği ve 17 Temmuz 2020’den itibaren önelin işletileceği yönündedir.
16-) 17 Nisan 2020 tarihinden önce işveren fesih bildiriminde bulundu ve ihbar öneli sonu bu 3 aylık yasak dönemine (17 Nisan 2020-17 Temmuz 2020) denk gelmesi durumunda ne olacaktır?
- Bu duruma ilişkin de 2 ayrı görüş bulunmaktadır. Birinci görüşe göre, 17 Nisan’dan önce işveren tarafından bildirimli fesih yapıldı ise 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 arasında süre durur ve kalan süre 17 Temmuz 2020’den sonra devam eder.
- İkinci görüşe göre ise, fesih yasağı tarihi olan 17 Nisan 2020’den önce işveren bildirimli fesih yapması durumunda erteleme süresi olan 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 arasında ihbar öneli işlemeye devam eder ve iş ilişkisi bu önel sonunda sona erer. İşveren bu durumda fesih yasağı döneminde de olsa işçinin iş akdine son verebilir ve bu son verme ile 7244 Sayılı Kanunda belirtilen idari para cezasını ödemek zorunda kalmaz. Ancak İŞKUR tarafından bu sebeple yüksek olasılıkla işverene ceza kesilecek olup, işveren bu cezayı ihbar önelinin 17 Nisan 2020’den önce verdiğini ispat ederek bu cezayı iptal ettirebileceği düşünülmektedir.
17-) İşçi erteleme tarihi olan 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 arasında ihbar öneli ile iş akdini feshedebilir mi?
- Kanunda fesih yasağı işverene getirildiğinden işçinin ihbar öneli ile iş akdini feshetmesinde herhangi bir sorun görülmemektedir.
18-) İşveren erteleme tarihi olan 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 tarihleri arasında iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshedebilir. Peki bu fesih yargılama konusu olur ve yargılama sonunda mahkeme işçiyi haklı bulursa ne olacaktır?
- Öncelikle belirtmek gerekir ki bu dönemde işveren tarafından haklı bir fesih gerçekleşmemiş olacağından 7244 Sayılı Kanun gereği işverenin idari para cezası ödemesi son derece olasıdır.
- Ancak bu durumun işçiye yansıması nasıl olacaktır? İşçi yargılama sonunda kıdem, ihbar vs. tazminatlarına hak kazanabileceği gibi erteleme tarihleri arasında işveren tarafından haksız bir şekilde işten çıkarılmamış olsa idi çalışacağı süre kadar daha ücrete hak kazanacaktı. Örnek vermek gerekirse 3 aylık fesih yasağı tarihlerinin 1. Ayında işçinin işten haklı nedenle çıkarıldığını, daha sonra yargılama sonunda işçinin davayı kazandığını varsayalım. Bu durumda işçinin 2 ay daha çalışması gerekeceği için 2 aylık ücretinin de tazminat mukabilinde ödenmesi düşünülebilir. Eğer bu 2 aylık sürede işveren tarafından Kısa Çalışma Ödeneğine veya Ücret Nakit Desteğine başvurulmuş ise en azından Ücret Nakit Desteği kadar tazminat talebinde bulunulabilecektir. Bu sebeple de dava ikame edilirken ayrı bir tazminat olarak bu kalem de işverenden talep edilebilecektir.
19-) Covid-19 salgınından etkilenmeyen bir işveren işçilerini ücretsiz izne çıkarabilir mi?
- Ücretsiz izin 7244 Sayılı Kanun’da fesih yasağının tam karşısında olduğundan dolayı işverenin bu hakkını kullanması için Covid-19 salgınından etkilenmesi şartı bulunmadığı görüşü hakimdir. Ancak bu bilgi de bir görüşten ibaret olduğundan aksi yorumlar da yapılabilecektir.
20-) Fesih yasağı olan 17 Nisan 2020 ile 17 Temmuz 2020 arasında tarafların ikale sözleşmesi yapması mümkün müdür?
Evet, mümkündür. Çünkü ikale sözleşmesi bir fesih değil iş akdinin karşılıklı anlaşma ile sona erdirilmesidir.
İlgili mevzuat: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200417-2.htm
